سایه روشن:(آموزش طراحی قسمت 2)

 استفاده از مداد برای سایه روشن:

برای ایجاد سایه روشن بایستی حتماً تسلط و مهارت لازم را برای کنترل وسیله طراحی داشته باشید. وسیله کار شما هر چه باشد با کمی تمرین اولیه می توانید شناخت لازم جهت شروع کار را به دست آورید. یکی از شیوه های تسلط بر مداد برای سایه روشن استفاده از کادر یا محدوده است. تعدادی کادر در اندازه های مختلف بکشید (اندازه ها از 4 سانتی متر بیشتر نباشد) با پهنای نوک مداد، سطح یکی از کادرها را به طور یکدست و کامل رنگ آمیزی کنید و دقت کنید که هیچ فاصله یا خلل و فرجی در سطح آن به وجود نیاید.....

 در کادر دیگر،  فشار دستتان بر مداد را بسیار کم و حساس کرده و خاکستری ملایم و کم رنگی به وجود آورید. هر قدر به طرف پایین کار می آیید بر فشار مداد بیفزایید اما سطح خاکستری همچنان منظم باشد. در کادر دیگر مشابه همین تمرین را انجام دهید. با این تفاوت که خاکستری روشن را از گوشه بالای سمت چپ شروع کنید، حرکت دستتان مورب باشد و باز هم تأکید می کنیم که هیچ فاصله و بی نظمی در تکرار و ترسیم نباشد. پهنای نوک مداد در این مورد به شما بیشتر کمک می کند. حرکت دستتان در کادر سوم حالتی منحنی خواهد داشت. همین حرکت را به طور وارونه در کادر بعد تکرار کنید و همچنان سعی کنید که تیرگی و روشنی متغیری در سطح کار حاکم باشد.

در پنجمین کادر، حالتی گرد و مدور در حرکت مداد ایجاد نمایید. حرکت دستتان در این مرحله فرمی شبیه خطهای فرفری بسیار بسته و در هم ترسیم می کند. خطوط در اینجا نه در کنار هم ،بلکه بر روی هم تکرار می شوند بدون اینکه هیچ قسمتی سفید یا خالی به نظر برسد. چنانچه این تمرین با دقت و حوصله انجام گیرد، سایه بسیار لطیف و حساسی به وجود می آید که در بسیاری از موارد کاربرد و استفاده دارد. فشار نوک مداد بر سطح کاغذ بسیار نرم و آرام است. به عنوان تمرین هم از نوک مداد و هم از پهنای آن استفاده نمایید.

مدلی ساده بارنگ روشن و سطوح صاف و یک دست انتخاب کنید. (مثل تخم مرغ، سیب، توپ سفید و...) مدل را برسطح سفید در حالتی قرار دهید که نور و سایه هر دو بر روی آن قابل مشاهده باشد.

ابتدا طرح را کم رنگ بر روی کاغذ بکشید. بهتر است اندازه طرح، کمی کوچکتر از سوژه اصلی باشد. سپس با سایش مداد بر روی کاغذ سطح خاکستری یک دست و کم رنگی به وجود آورید. این سطح خاکستری به تدریج باید در قسمت های روشنتر محو شود. با مشاهده دقیق مدل، دوباره سطح خاکستری تیره تری را در قسمت هایی که سایه هایی نسبتاً تیره دارند ایجاد نمایید. باز هم با کم کردن تدریجی اثر مداد، خاکستری این مرحله را در خاکستری مرحله قبل حل کنید. از آنجا که در ابتدا گفتیم سوژه ای با رنگ روشن انتخاب کنید، ممکن است کار شما در این مرحله به پایان برسد. در غیر این صورت خاکستری های تیره تر را مرحله به مرحله به طرح اضافه کنید تا تصویر تکمیل شود.

نکات مهم: 

- از تیره کردن بیش از حد تصویر، به خصوص در مراحل اولیه کار، خودداری کنید. 

- هیچ گاه از درجه "سیاه مطلق" مداد طراحی استفاده نکنید. رنگ سیاه طرح را از بین می برد. به هنگام سایه زدن، از گوشه بالای سمت چپ تصویر آغاز کرده و به تدریج در گوشه پایین سمت راست، طرح را به پایان برسانید. برای جلوگیری از لکه های کثیف، سائیدگی و محو شدن اثر مداد، همیشه تکه ای کاغذ سفید زیر دست خود بگذارید. مراقب آن باشید که بین درجات خاکستری "مرز مشخص و بریدگی" به وجود نیاید و خاکستریها به تدریج در هم حل شوند.

 سایه روشن، جنسیت یا بافت اشیاء

جنس یا بافت اشیای متفاوت، گاهی باعث تفاوت فراوانی در نحوه ترسیم سایه روشن می شود. مثلاً وقتی می خواهید جنسیت فلز را در کنار تکه ای آجر یا چوب نشان دهید، باید مراقب باشید که هیچ کدام شبیه یکدیگر نشوند. جنسیت فلز، انعکاسهای فراوانی از نور، سایه و رنگ اشیای اطراف را به خود می گیرد و در نتیجه دارای تنوع خاکستری فراوانی می شود و رنگ و نور با شدت و تضاد در آن مشاهده می گردد. اما اشیایی که فرضاً از چوب ساخته شده اند، از اشیای اطراف خود تأثیر چندانی نمی گیرند و نور و سایه خفه ای بر آنها حاکم می شود. توجه کنید:

وقتی سوژه شما جنسیت شیشه ای یا فلزی دارد، باید انعکاسهای براق آن را هم در نظر داشته باشید. در این مواقع از دو شیوه می توانید استفاده کنید. یکی آنکه ابتدا قسمتهای براق و بسیار روشن را در نظر داشته و جای آن را خالی بگذارید و سایه های اطراف آن نقاط را با خاکستریهای بسیار روشن و ملایم بپوشانید. روش دوم آن که سراسر طرح را همان گونه که هست سایه بزنید. سپس با گوشه تمییز پاک کن، نقاطی را که لازم است پاک کرده و بدین وسیله نور و برقهای مورد نظر را در طرح به وجود آورید. در این روش باید مراقب باشید که: پاک کن لکه های کثیف و تیره در قسمتهای دیگر به وجود نیاورد. در ایجاد نور به وسیله پاک کن زیاده روی نشود. جهت و مسیر حرکت نور در همان جهتی باشد که در مدل مشاهده می کنید (افقی، عمودی، منحنی). چنانچه قصد ایجاد نورهای متعدد در مدل را دارید (مثل انعکاس نور و برق در ظرفی شیشه ای) به ضربه های پاک کن و اندازه و حرکت هر تکه نور تنوع دهید تا یک نواخت نشوند. پس از اتمام کار، مجدداً طرح را با مدل مطابقت دهید تا اگر لازم باشد حجم نورها را کمتر کرده یا در کنار آنها تیرگیهای شدید تری به وجود آورید.

سایه روشن، ارزش خطی:

وقتی مشغول ترسیم سایه ها هستید، طرح شما باید حتماً کم رنگ باشد. اگر طرح را با خطوط پر رنگ ترسیم کنید، در حالی که به سایه ای کم رنگ احتیاج است، نوعی عدم هماهنگی میان سایه و طرح به وجود می آید. لیکن وقتی طرح را کم رنگ ترسیم کردید، پس از اتمام سایه روشن باید مرحله ارزش خطی را در طراحی انجام دهید. یعنی در قسمت های سایه خطوط تیره ای "هماهنگ و هم خانواده با سایه همان قسمت" ترسیم کنید. این کار در مرحله پایانی صورت می گیرد و نوعی استحکام به طرح می بخشد. باز هم بر این مسأله تأ کید می شود که ارزش خطی، تیره تر از رنگ سایه روشن نباشد.

تفکیک سایه روشن:

از احجام ساده یکی را انتخاب کرده و طرحی ساده ترسیم کنید. سایه هایی که بر روی مدل مشاهده می کنید از روشن ترین تا تیره ترین درجه آن را به صورت تفکیک شده و قابل تشخیص از هم ترسیم کنید. دقت کنید که خاکستریهای مختلف به وسیله خط از هم جدا نشوند.طراحی از گلها و گیاهان ؛ طراحی از برگ ؛ طراحی از گل تکنیک خیس ؛ تکنیک خشک ؛ تکنیک خشک و خیس ؛ طراحی از تنه و شاخه درخت

 طراحی از گلها و گیاهان

گیاهان سوژه هایی بسیار متنوع و مناسب برای طراحی هستند. برگها، شاخه ها و گلها در اندازه ها، شکلها و رنگهای گوناگون به وفور در اطراف شما هستند و فرصتی برای کسب تجربه در این زمینه به شمار می آیند.

 طراحی از برگ:

برای آغاز کار، از برگهای نسبتاً ساده به عنوان به مدل استفاده کنید. در حد امکان انواع برگهای پهن، باریک و پنجه ای شکل را مورد مطالعه قرار دهید. پس از این مرحله به رگ برگها توجه کنید. رگه های ضخیم و واضح، اهمیت بیشتری دارند و می توانید آنها را در کار خود منعکس کنید. اما از ترسیم رگه های ریز که در سراسر برگ پخش می شوند خودداری کرده و به جای آنها دقت و حوصله خود را صرف بررسی سایه روشنها و بافت بنمایید از برگهای ساده، 4 طرح به ترتیب شامل: اسکیس، طراحی خطی، سایه روشن، تهیه و برای طرح چهارم از پشت برگها که رنگی متفاوت با رگ برگهای واضحتر و ضخیمتر دارند استفاده کنید. برگهای خشک نیز به نوبه خود زیبایی ویژه ای دارند. حالتهای جمع و مچاله شده آنها را بررسی کنید. آنها را با مداد و سپس خودکار به صورت اسکیسهای گوناگون مورد مطالعه قرار دهید. به تناسبات نهفته در تمام قسمتها توجه نموده و از امکانات مداد به خوبی اسنفاده نمایید. برای طراحی از گیاهانی که برگهای بلند و باریک دارند، می توانید از پهنای نوک مداد استفاده کنید. با فشاری که به نوک مداد وارد می کنید، درجات خاکستری متنوعی به وجود آورده و برگها را زنده تر مجسم نمایید. وقتی با مجموعه ای از برگها (برگهای یک گلدان) یا قسمتی از یک باغچه یا برگهای انبوه درختان رو به رو می شوید از ترسیم دانه دانه برگها خودداری نمایید. ابتدا آنها را به صورت توده های خاکستری متنوع دیده و سطح مورد نظر را از خاکستری بپوشانید.

 طراحی از گل:

 برای طراحی از گلها، به چگونگی ساختمان اصلی آنها توجه کنید. فرم و حجم هندسی آن را با دقت تشخیص داده و ترسیم کنید. معمولاً برای گلها و برگها از نور طبیعی استفاده می کنند. دلیل آن این است که نور مصنوعی سایه روشنهای شدیدی به وجود می آورد که لطافت سوژه را از بین می برد. (هیچ گاه از گل مصنوعی، تصویر گل یا حتی گل ذهنی برای طراحی استفاده نکنید.) گلهای تیره و روشن را با ساخت و ساز دقیق سایه روشن ترسیم نمایید. توجه داشته باشید که مسیر سایه روشن و حرکت مداد در جهت فرم گل برگها باشد. از تیره کردن بیش از حد آنها خودداری نمایید.

تکنیک خیس:

ابتدا سطح کار را به کمک تکه های اسفنج مرطوب نموده و پیش از خشک شدن آن، با قلم مو و مرکب، طرح را خاکستری رنگ می کنید. رطوبت مقوا باعث پخش شدن مرکب و ایجاد سایه ای لطیف می شود. بعد از آن، با توجه به تیرگیهای مدل، به تدریج درجات خاکستری تیره تری را در سطح کار به وجود می آورید. ممکن است در تمرینات اولیه، نتایج چندان مطلوب نباشند، اما لازمه موفقیت، تمرین و مداومت است. همیشه تیره ترین درجات را برای آخرین مراحل کار بگذارید. از سایش قلم بر سطح مقوا خودداری نمایید. حرکت دست و قلم مو می بایست سریع و با تسلط باشد. گاهی لازم است که بگذارید مقوا خشک شود و سپس لکه های بعدی را ترسیم کنید. این کار باعث می شود که مقوای شما کمتر باد کرده و کج و معوج شود. شما تنها با تمرین می توانید مقدار آب قلم مو را به اندازه مورد نیاز در نظر بگیرید. گاه لازم است که قلم مو از آب اشباع شود تا به راحتی سطح مورد نظر را بپوشاند و گاه رطوبت مختصری لازم می گردد. هر گاه رطوبت قلم مو زیادتر از حد نیاز بود، آن را به وسیله اسفنج متعادل کنید. اگر رطوبتی که بر روی کاغذ آورده اید، به نظر زیاد بود، ابری را آهسته روی آن قرار داده و بردارید تا آب اضافی جذب شود، اما ابر را روی کار نکشید.

تکنیک خشک:

مرحله اول کار تقریباً مثل تکنیک خیس است. با این تفاوت که سطح کار به جای آب تمییز، با مقداری آب مرکب بسیار رقیق (خاکستری روشن) مرطوب می شود. برای شروع مرحله بعد و ایجاد لکه های تیره تر باید بگذارید مقوا قدری خشک شود و بعد قسمت هایی را که نسبت به خاکستری اولیه، در درجه بعدی تیرگی قرار دارند، به صورت لکه لکه قرار دهید و به محو شدن آنها در زمینه یا در یکدیگر فکر نکنید. در هر مرحله می گذارید که مرحله قبل خشک شود و تیرگیها را پله به پله ایجاد می کنید.

تکنیک خشک و خیس

ابتدا سطح طرح را با آب تمییز مرطوب کرده و بعد لکه های خاکستری را به آن اضافه کنید تا به صورتی محو، سطح کار را پر کند و بعد لکه هایی تیره تر از خاکستری قبلی به آن افزوده، سپس صبر کنید تا کار خشک شود، بعد لکه هایی را به تناسب درجات (از روشن به تیره) ایجاد کنید. در هر مرحله، پس از پایان کار می توانید با روان نویس یا ماژیک، خطوط یا بافت خاصی در کار ایجاد کنید.

طراحی از تنه و شاخه درخت

مرحله اول برای طراحی از درخت، مشاهده فرم کلی درختان است. درختان دارای دو قسمت عمده تنه، شاخ و برگها هستند. اگر فاصله شما از درخت مورد نظرتان کم باشد نمی توانید سوژه را به تمامی در صفحه کاغذ جای دهید، بنابراین، آن قسمت از درخت را که دیدگان شما بر آن تسلط دارد انتخاب کنید.اما اگر مایل هستید که درخت را به طور کامل طراحی کنید، باید در فاصله ای قرار بگیرید که چشمان شما در یک نظر، تمامی درخت را ببیند و در آن واحد، آن را به سطح کاغذ منتقل کند. برای این مسأله لازم است که حداقل فاصله شما از درخت، 3 برابر طول آن درخت باشد. اگر مایلید قسمتی از تنه یا شاخه های درخت را طراحی کنید، ابتدا فرم ساده و هندسی سوژه را در نظر بگیرید درختان و شاخه ها به طور عمده حالتی استوانه ای شکل دارند. آن قسمت از تنه که از خاک بیرون آمده ضخیم ترین حجم را دارد و هر چه رو به بالا می رود باریکتر می شود. شاخه ها نیز تابع همین مسأله هستند. عمده ترین مسأله در تنه درختان، بافت آنهاست. شما برای ایجاد بافت مورد نظر باید، از نوک و پهنای مداد به طور هم زمان استفاده کنید. ضربه های مختلف مداد و ارزش خطی های متنوع را امتحان کنید تا به تجربه دلخواه برسید. با کم رنگ کردن و پر رنگ کردن بافتهایی که ایجاد کرده اید، می توانید علاوه بر نور و سایه حجم مدور آن را نیز نشان بدهید. ترسیم بافتهای دیگری از خاک، گیاهان و علفها یا سنگهای اطراف می تواند تضاد بسیار مناسبی در کار شما ایجاد کند.

نکته مهم: گاهی به پس زمینه تصویر، یعنی فضای اطراف سوژه هم باید توجه داشت. تنه های سفید درختان با پس زمینه تیره و شلوغ، جلوه زیباتری پیدا می کنند. بافت ضخیم و خشک پوسته بعضی درختان، با حرکات نرم و درجات خاکستری مناسب، هماهنگی بهتری پیدا می کند. به جای ترسیم تک تک برگها به صورت کامل، از بافت نرم که با پهنای نوک مداد به وجود می آید استفاده نمایید.

 منبع :مینیاتورنوین http://miniturenovin.persianblog.ir