مقاله وجزوات درس پژوهی

درس پژوهی شیوه ای نو در طراحی اجرایی برنامه درسی

آنچه در مورد درس پژوهی باید بدانیم :

درس پژوهی  یک حلقه ی پژوهشی است که در آن معلمان به صورت گروهی درباره موضوعات برنامه درسی به پژوهش می پردازند . آنها در ابتدا به تبیین مساله می پردازند که فعالیت گروه درس پژوهی را بر انگیخته است و هدایت خواهد کرد . مساله می تواند یک سوال عمومی (برای مثال بر انگیختن علاقه ی دانش آموزان به پژوهش ) یا سوال جزئی تر باشد(برای مثال بهبود فهم دانش آموزان از چگونگی جمع کردن مطالب برای تحقیق جزئی). سپس گروه به مساله شکل می دهد و بر آن تمرکز می کند به نحوی که بتواند در یک درسخاص کلاسی مطرح شود. معمولامسئله ای را انتخاب می کنند که از فعالیت های خود به دست آورده اندیا برای دانش آموزانشان دشواریهایی ایجاد کرده است.

هنگامی که یک هدف یادگیری انتخاب شد معلمان برای« برنامه ریزی» و« طراحی درس »تشکیل جلسه می دهند . اگر چه در نهایت یک معلم درس را به عنوان بخشی از فرایند پژوهش تدریس خواهد کرد .ولی خود درس محصول گروهی تلقی می شود. در ایجا هدف نه تنها تولید یک درس اثر بخش بلکه درک چگونگی و چرایی کارکرد درس برای افزایش غهم مطالب در میان دانش آموزان است . اغلب برنامه اولیه ای که گروه تولید می کند در جلسه ای برای همه ی معلمان مدرسه مطرح می شود تا به نقد درآید .

برای تدریس زمانی مشخص می شود. معلمان گروه هر کدام نقشی را بر عهده می گیرند و زمینه های لازم برای اجرای موفق درس در شرایط واقعی  مورد بررسی قرار می گیرد. هنگام شروع درس معلمان در قسمت عقب کلاس می ایستند یا می نشینند . ولی زمانی که از دانش آموزان خواسته می شود سر جای خود تمرین کنند معلمان ناظر قدم می زنند کار داش آموزان را مشاهده می کنند و همچنان که درس ادامه پیدا می کند از فعالیت دانش آموزان یادداشت بر میدارند. گاهی به مظور تجزیه وتحلیل درس و بحث درباره آن در زمان دیگر فیلم برداری می شود.

سپس معلمان طی یک جلسه به نقد کارمشترک خود می پردازند. در این جلسه معمولا به معلمی که درس را آموزش داده است اجازه داده می شود اول از همه صحبت کند و نظر خود را درباره چگونگی اجرای درس و مسائل عمده ی آن اظهار نماید .سپس معلمان دیگر گروه معمولا از دیدگاه اتقادی درباره قسمت هایی از درس که به نظر آنها مشکل داشته است صحبت می کنند . تمرکز بر درس است نه معلمی که آن را آموزش داده است . هر چه باشد درس محصول گروهی است  و همه ی اعضای گروه در مورد نتیجه ی برنامه ی خود احساس مسئولیت می کنند . در واقع آنها از خود انتقاد می کنند . چنین کاری نه یک ارزیابی شخصی بلکه فعالیتی است که به بهبود فردی منجر می شود و از همین رو حائز اهمیت است.

معلمان گروه درس پژوهی با توجه به مشاهدات و بازخورد ها در درس تجدید نظر می کنند. انها ممکن است مواد آموزشی فعالیت ها سوال ها و مسائل مطرح شده یا همه ی این موارد را تغییر دهند . تاکید آنها اغلب بر تغییر مواردی است که در جریان کلاس درس شواهد دقیقی مبنی بر ضرورت آنها یافته اند.

زمانی که طرح درس تجدید نظر شده آماده شد درس در کلاسی متفاوت تدریس می شود .گاهی معلم درس همان معلم قبلی است ولی در بیشتر موارد معلم دیگری از گروه پژوهش تدریس را بر عهده می گیرد .

 یکی از ویژگیهای  این مرحله آن است که همه ی اعضای شورای معلمان برای شرکت در پژوهش به کلاس دعوت می شوند . حضور آنان در مدرسه ای بزرگ که تعداد معلمان جمع شده در یک کلاس آن احتمالا از تعداد دانش آموزان کلاس بیشتر است کاملا شگفت انگیز به نظر می رسد.

در این مرحله معمولا همه ی اعضای شورای معلمان در یک جلسه طولانی  شرکت می کنند . گاهی یک فرد متخصص از خارج از مدرسه برای شرکت در این جلسه  دعوت می شود . معلمان وناظران درس را نقد و تغییراتی پیشنهاد می کنند. هنگام بحث درباره درس نه تنها یادگیری و فهم دانش آموزان بلکه آن دسته از مسائل عمومی که به وسیله ی فرضیه های اصلی درس پژوهی بیان شده اند مورد توجه قرار می گیرد و بالاخره درباره ی این که چه چیزی از درس و اجرای آن آموخته شده است صحبت به میان می آید .

در پایان درسی که معلم ها به روی آن بحث کرده اند و خلاصه ی همه جلسات در یک کتابچه جمع آوری و منتشر می شود تا معلمان دیگر نیز از آن آگاهی یابند.