اموزش وساخت پاپیه ماشه

    تاریخچه:

«پاپیه ماشه اساساً واژه ای فرانسوی است در فرهنگهای لغات به معنی کاغذ فشرده شده آمده است و معمولاً به اشیای مقوایی که سطح آنها به وسیله ی مینیاتور تزئین و با لاک مخصوص پوشش یافته است اطلاق می شود.

پاپیه ماشه اساساً واژه ای فرانسوی است در فرهنگهای لغات به معنی کاغذ فشرده شده آمده است و معمولاً به اشیای مقوایی که سطح آنها به وسیله ی مینیاتور تزئین و با لاک مخصوص پوشش یافته است اطلاق می شود.

البته این مواد اولیه بر اساس مناطق مختلف و مواد در دسترس و همینطور در برهه های مختلف زمانی کمی متفاوت بوده است. مثلاً رنگها یی که در هنر قلمدان سازی و جلدهای کتاب به روش نقاشی روغنی یا لاکی در دوره های صفویه و قاجاریه استفاده می شد، از رنگهای ثابت و پر دوام بود.

قلمدانها را با آبرنگ نگارگری می کردند که میراثی از فرهنگ پیشینیان در هنر مینیاتور سازی بود. رنگهای روغنی در قلمدان سازی به کار برده نمی شد. مواد اصلی رنگها بیشتر مواد نباتی حیوانی یا معدنی مانند زعفران، حنا، پوست انار، سرب، زرنیخ، گوگرد، گل زرد مائی، سفید آب افرا، دوده چراغ، رنگ مس، سوده طلا و نقره، شنجرف، لاجورد و ... بود که در موارد لازم آنها را با هم ترکیب می کردند

سابقه ی این هنر که در گذشته نقاشی روغنی یا نقاشی لاکی نامیده می شد،مشخص نیست. لیکن در آثار موجود در موزه های داخلی و خارجی و همچنین مجموعه های خصوصی چنین اشتباه می شود که تا بعد از دوره ی سلجوقیان کلیه کتابهای خطی ایرانی 

روش تولید و مراحل ساخت پاپیه ماشه

«ساخت مقوای قلمدان به روش خمیری و کاغذی انجام می گیرد که ابتدا به شرح روش خمیری پرداخته می شود.
برای تهیه خمیر کاغذی ابتدا کاغذهای باطله ی خرد شده را خیس می کنند تا کاملاً نرم شود و بعد آب آن را به وسیله ی پارچه ای می گیردند و در هاون سنگی با سریش می کوبند تا خمیری قهوه ای مایل به خاکستری به دست آید. سپس با کاغذ روغنی تمام سطح قالب را می پوشانند، به طوری که منفذی باقی نماند. یک لایه کاغذ را به دور قالب پیچیده و بعد لایه ای از خمیر را به یک ضخامت روی تمام سطح قالب قرار می دهند و قبل از خشک شدن کامل، آن را به وسیله ی سوهان می کوبند یا توسط استخوان یا شیئی صیقلی مهره می کشند تا کاملاً فشرده گردد. پس از خشک شدن کامل به همان روش که گفته شد چند لایه ی دیگر خمیر بر آن می کشند تا به ضخامت دلخواه برسد. در آخر سطوح قلمدان را به وسیله ی سوهان و سمباده صاف می کنند.
کاغذ مرغوبی را روی آن می چسبانند و با تیغ، دهانه ی غلاف را می برند و قالب را از غلاف بیرون می کشند.
کاغذ روغنی سابق الذکر،بیرون آمدن قالب را ممکن می سازد.»

روش کاغذی

ابتدا قالب قلمدان را با دو کاغذ روغنی 

ابتدا قالب قلمدان را با دو کاغذ روغنی می پوشانند. سپس کاغذی را دور قالب می گیرند. کاغذهایی را که برای ساخت قلمدان در نظر گرفته اند، در اندازه ی لازم می برند و به سریش آغشته می کنند و بر روی قلمدان می پیچند.
پس از چسباندن کاغذ سوم،توسط سوهان چوب ساب روی آن ضرباتی متوالی وارد میکنند تا الیاف کاغذها در هم فرو رود و روی آن را سریش آغشته می سازند و می گذارند تا خشک شود. قبل از آنکه کاملاً خشک شود، آن را به وسیله ی شیئی صیقلی مهره می کشند و پس از خشک شدن کامل، لایه های دیگر را به همان ترتیب می چسبانند تا به ضخامت مورد نظر برسد.انتهای کار به همان صورت روش قبلی است.»1

مواد اولیه و ابزار مورد استفاده در هنر پاپیه ماشه

- 1کاغذ (کاغذ می تواند به صورت خرده های کاغذ باطله و هم کاغذهایی با ضخامت مختلف باشد.امروزه به جای خرده های کاغذ از مقوای کرجی برای ساخت اشیائی مثل قلمدان، قاب آینه، جعبه ی جواهرات و غیره که به روش پاپیه ماشه در گذشته ساخته می شد استفاده می کنند چون هم کار آنها ساده تر و هم مناسب تر است.)
2. قاب چوبی [که این قالبها بیشتر از جنس چوب گردو می باشد.]
3. چسب یا سریش [برای چسباندن ورقهای کاغذ روی هم و یا مخلوط کردن خرده های کاغذ استفاده می شود.]
4. سوهان [برای صیقلی کردن سطح کار و برای لیسه کردن.]
5. رنگ برای نقاشی و نگارگری روی شیئی مورد نظر [بیشتر از رنگهای محلول در آب برای این کار استفاده می شود]
6. قلم موهای مختلف [برای تزئین بر روی کار، که همانگونه که قبلاً ذکر شد از نقوشی مانند گل و مرغ، منظره و یا نقوش تذهیب و ... برای تزئین روی اشیائی که به روش پاپیه ماشه ساخته می شد استفاده می کردند[.
7. روغن کمان [ممکن است که این روغن و یا ماده ی جلا دهنده ی دیگری برای پوشش نهایی روی کار استفاده شود. در بعضی از مناطق روغن کمان را از صمغ درخت سرو وحشی + روغن بزرک درست می کنند.]
8. چاقو یا تیغ برش [برای برش دادن قطعاتی از کار که بعد از ساخت احتیاج به جدا کردن دو قسمت کار از هم دارد. مانند: قلمدان .]